VỚI BA ĐOÁ BIỂU TƯỢNG THIÊN TÀI
Trần Xuân An

                              Biểu hiện Nguyễn Du (*)

thương Kiều, nhạc sĩ và thi sĩ
hương đất trời và hoa nước non
hết khổ, thương nàng Thanh (1) khổ khác
rợn tranh linh sắc, thơ thiêng hồn

thường chăng, gái lẽ hay ca kĩ (2)
nếu nỗi đắng đời, Thanh vắng thơ
nếu chẳng thiên tài, nhơ tục luỵ
nhạc Kiều không sáng thật bao giờ?

Nguyễn Du ngẫm mình qua hình tượng
một thuở giao thời đau vạn năm
quằn quại thiên tài trong vận nước:
Kiều, Thanh đời nát – thương tâm Cầm! (3)

thiên tài bút hay thiên tài kiếm?
ném kiếm Trịnh – Lê, hết nghĩa rồi!
tự cứu, cứu dân, thơ đứt ruột
sáng chưa quyền sống – quyền làm người?

buồn trông biến dịch, đau triều cũ
ngoảnh tiếc Quang Trung – Từ Hải chăng?
Nhà Nguyễn, hai Đàng yên máu lửa
thơ ông thầm thét hỏi công bằng?

thương Kiều, thương Thanh – thương Cầm đó
tâm sáng, thương mình – thương cõi đời
nguồn lệ xưa sau còn mặn biển
dịu tươi trái đất, thiên tài ơi!

T.X.A.
02:, 04-12 – 08:30, 07-12 HB13 (2013)

(1) Tiểu Thanh trong “Đọc bài kí Tiểu Thanh” (“Độc Tiểu Thanh kí”). Kiều và Tiểu Thanh đều là hình bóng nàng Cầm (3), nguyên mẫu đã được nâng lên thành biểu tượng trong thơ Nguyễn Du...
(2) “Bài từ hành lạc” (“Hành lạc từ”), bài hai; “Bài ca trúc chi ở đất Thương Ngô” (“Thương Ngô trúc chi ca”), trong mười lăm bài...
(3) Nàng Cầm trong “Bài ca về người đánh đàn ở Thăng Long” (“Long thành cầm giả ca”). Xem thêm: “Viếng đào nương ở La Thành” (“Điếu La Thành ca giả”)...


(*) Để tránh những ngộ nhận đáng tiếc, Trần Xuân An xin ghi rõ "Biểu hiện Nguyễn Du". Xin viết rõ hơn: Bài thơ này biểu hiện tâm thế và hành trạng Nguyễn Du.